O problemach utylitaryzmu

Utylitaryzm czynów to teoria etyczna, według której moralność czynu (każdego z osobna) ocenia się na podstawie jego konsekwencji, a w szczególności stopnia, w jakim przyczynia się on do maksymalizacji ogólnego szczęścia lub dobrobytu. Utylitaryzm reguł natomiast opiera się na zasadzie, że powinniśmy postępować według ogólnych reguł, które — gdyby były powszechnie przestrzegane — maksymalizowałyby szczęście.

Na warsztatach zrekonstruujemy argumenty wysuwane przeciw utylitaryzmowi we współczesnej etyce, badając jego strukturę jako teorii moralności. Zastanowimy się, czy konsekwentne przestrzeganie utylitaryzmu prowadzi nas do działania jak nieutylitaryści, i przeanalizujemy dwa ciekawe zarzuty do utylitaryzmu reguł:

1. tzw. collapse objection, zgodnie z którym utylitaryzm reguł redukuje się do utylitaryzmu czynów,
2. tzw. ideal world objection, zgodnie z którym utylitaryzm reguł niepotrzebnie każe nam działać według zasad, które byłyby idealne, gdyby wszyscy ich przestrzegali, nawet jeśli w realnym świecie to przyniesie katastrofalne skutki. Prześledzimy historyczny rozwój tego zarzutu i jego bardziej uogólnione wersje, zgodnie z którymi sedno problemu stanowi ekstremalna wrażliwość utylitaryzmu reguł na bardzo odległe światy możliwe i niewystarczająca wrażliwość na świat rzeczywisty.

Przeanalizujemy nowe sformułowania utylitaryzmu reguł, które próbują poradzić sobie z tymi problemami, i zastanowimy się, czy możliwa jest wersja odporna na obydwa zarzuty.